JEZIČKE NEDOUMICE

Može i Vaskrs i Voskrs i Uskrs!

Autor: Prof. dr Rada Stijović | 13.04.2015 - 15:29:00h | Komentara: 0

Oblik "vaskrse" potiče iz crkvenog srpskoslovenskog jezika, reč "voskrese" iz ruskog crkvenog jezika, a "uskrs" je narodski srpski jezik.

Uskršnja jaja

Uskršnja jaja | Foto: Profimedia

Za Vaskrs (Uskrs) vernici Srpske pravoslavne crkve pozdravljaju se sa "Hristos vaskrse" – "Vaistinu vaskrse” ili "Hristos voskrese" – "Vaistinu voskrese". Osim ovih pozdrava (kojima se hrišćani obraćaju jedni drugima sve do Spasovdana) mogu se čuti i drugačiji oblici: "Hristos vaskrese", "Hristos voskrse", "Hristos vaskrs" i sl.

Oblici Vaskrs, Vaskrsenije, vaskrsnuti, vaskrse (u značenju uskrsnu) pripadaju starom srpskom crkvenom i književnom jeziku, koji se do polovine XVIII veka upotrebljavao u svim krajevima pod upravom Srpske pravoslavne crkve.

To je tzv. srpskoslovenski jezik – srpska redakcija staroslovenskog jezika (izgovor staroslovenskog u duhu srpskog jezika, tj. na srpski način), nastala u vreme kada su Srbi u svojoj sredini primili slovensko bogosluženje i slovensku pismenost (tokom X veka). Od tada pa do prvih decenija XV veka Srbi su pomenute reči izgovarali sa poluglasnikom iza početnog v, a od XV veka pa nadalje izgovaraju ih sa a.

Srpskoslovenski jezik kao zvanični crkveni jezik Srbi su polovinom XVIII veka zamenili ruskim crkvenim jezikom (ruskoslovenskim). Od tada do danas ruskoslovenski jezik se upotrebljava u Srpskoj pravoslavnoj crkvi kao zvaničan crkveni jezik. U tom crkvenom jeziku reči o kojima govorimo izgovaraju se na ruski način (sa o u prvom i re u drugom slogu): Voskresenije, voskresnuti, voskrese.

Srbi nisu zaboravili ni svoj stari naziv za ovaj praznik, pa se danas može čuti i Vaskrs(enije), vaskrsnuti, pored Voskresenije, voskresnuti i sl.

Reč Uskrs pripada narodnom jeziku, u kojem je veoma davno početno u dobijeno od starog početnog v (iza koga je sledio tvrdi poluglas). Tako danas imamo Vaskrs (staro srpsko književno i crkveno), koje Srbi najčešće upotrebljavaju, Voskresenije (današnje srpsko crkveno) i Uskrs (nastalo narodnim preoblikovanjem ove reči). U nekim krajevima Srbije ovaj praznik zove se Veligdan.

U pozdravu se nije uobičajio narodni izgovor Hristos uskrsnu. Sačuvano je staro srpsko crkveno (srpskoslovensko) Hristos vaskrse i današnje crkveno (ruskoslovensko) Hristos voskrese. Ostali oblici koji se čuju (Hristos voskrse/vaskrese/vaskrs) ne pripadaju ni starom ni današnjem srpskom crkvenom jeziku.

Tagovi:

HOT
Najviše komentara

Nema komentara za ovu vest.

Ostavite vaš komentar

Pogledajte pravila za pisanje komentara

Komentari koji sadrže psovke, uvredljive, vulgarne, preteće, rasističke ili šovinističke poruke neće biti objavljeni.
Molimo čitaoce alo.rs da se prilikom pisanja komentara pridržavaju pravopisnih pravila.
Strogo je zabranjeno lažno predstavljanje, tj. ostavljanje lažnih podataka u poljima za slanje komentara.
Komentari koji su napisani velikim slovima neće biti odobreni.
Redakcija alo.rs ima pravo da ne odobri komentare koji pozivaju na rasnu i etničku mržnju i ne doprinose normalnoj komunikaciji između čitalaca ovog portala.
Mišljenja iznešena u komentarima su privatno mišljenje autora komentara i ne odražavaju stavove redakcije alo.rs.
Administratorima se možete obratiti ovde: online@alo.rs